In gesprek met Martijn van Kooij (Gemeente Lingewaard)

Het begint met aandacht…

Succesvolle publieke organisaties zijn in staat om continu mee te bewegen met de veranderingen in de maatschappij. Dat vraagt om wendbaarheid, innovatie en samenwerking. En dat betekent voor veel gemeentelijke organisaties dat een transformatie nodig is. Martijn van Kooij Directeur/plv Gemeentesecretaris van gemeente Lingewaard gaat voor de echte verandering en deze start bij jezelf.

We kwamen in contact doordat hij zichzelf en de aanpak die hij heeft, herkende in mijn e-book Bezield Bewegen. Natuurlijk wilde ik hem uitgebreider spreken want graag leer ik van mensen die op een succesvolle manier organisaties in beweging weten te brengen.

Uitgangspunt bij organisatie ontwikkeling is voor Martijn: een organisatie worden waar het heel fijn is om te werken. Hoe pakt hij dit aan?

‘De toon wordt gezet door de directie. Het staat of valt met hoe van bovenaf aan naar beneden gekeken wordt, welke ruimte wordt er gegeven, welke woorden worden gebruikt. Ik ben een aantal jaar organisatie adviseur geweest en heb me altijd bezig gehouden met hoe je organisaties kunt creëren waar het fijn werken is én ook resultaten geboekt worden. Om deze beweging te realiseren, ook bij gemeente Lingewaard, ben ik binnen gehaald.’

‘We vormen een nieuwe tweehoofdige directie. Primair richten we ons op de mensen in de organisatie. We starten met bewustwording bij de managers en stellen onszelf vragen als: wat vind ik zelf nou echt belangrijk en waar sta ik voor. We hebben heel bewust een aantal interventies gedaan, hierdoor zijn managers die zich niet thuis voelden bij deze ‘nieuwe wind’, van baan veranderd. Open mind en persoonlijke ontwikkeling zijn wel noodzakelijk om de nodige verandering te bewerkstelligen. Doel is werkdruk om te zetten in werkplezier.’

Ook de bestuurders moeten mee of hebben een voorbeeldrol, aldus Martijn. Dialoog voeren is de sleutel. Uitgangspunt hierbij is dat je een ander niet kunt veranderen. Je moet het dus zelf voorleven en op die manier mensen laten zien dat het anders kan. Bij Lingewaard streven ze naar een gelijkwaardige samenwerking tussen bestuurders en medewerkers. Dit wordt niet altijd zo gevoeld maar Martijn gaat er als directie voor staan en leert de medewerkers dat ze door hun vakmanschap gelijkwaardig zijn aan bestuurders en niet ondergeschikt. Dit betekent wel dat ze kwaliteit moeten leveren. En dus moeten nadenken over wat een bestuurder nodig heeft. Dit vraagt wel wat van een medewerker. Dit begint met het échte gesprek aangaan: wat drijft een bestuurder, welke belangen spelen er op de achtergrond en hoever rijkt mijn advisering dan?

Opgave voor Martijn is niet te snel te willen, om goed het ritme aan te voelen en bewust te zijn van wat iemand aan kan. Wat deze houding en manier van werken tot nu toe heeft opgeleverd, zit ‘m in kleine dingen:

• Dat ze dingen gaan zien en doorkrijgen
• Dat ze spontaan zeggen: ‘ik vind het zo mooi hoe jullie praten, en jullie manier van kijken’
• Dat ze agendaloos het gesprek met elkaar aan (durven) gaan, om te weten welke gedachten achter dingen zitten (i.p.v. alleen met een technische blik kijken).

Martijn stelt bij alles vragen. ‘Er zijn een aantal ‘weeffouten’ in de loop der tijd ontstaan, die we oogluikend toestaan omdat we ‘t spannend vinden om er mee te stoppen.’ Hierover gaat Martijn het gesprek aan. Om te achterhalen wat de achterliggende gedachte is. Vaak blijkt dan dat de regel z’n doel voorbijschiet omdat het niet de oorzaak aanpakt. Het legt ook vaker een dieperliggend cultuurprobleem bloot. Hier hebben mensen vaak alleen maar last van. Deze is de directie één voor één aan ’t corrigeren. Zodanig dat ze wel werken of anders afgeschaft worden.

Dit gesprek voeren valt niet altijd mee. Er zijn privileges ontstaan in de loop der jaren. Dus komt hij geregeld weerstand tegen. Toch probeert hij de volgende uitgangspunten goed voor ogen te houden:

• Consequent gedrag vertonen
• Bewust te zijn wat je belangrijk vindt
• Dat ‘t geheel moet werken
• Oog hebben voor de regelingen die niet werken
• De juiste intentie hebben om dingen te doen en gesprekken te voeren
• Het waarom kunnen uitleggen

Wat wil Martijn bereiken uiteindelijk? Dat is een cultuur van leren ontwikkelen, een zogenaamde lerende werkomgeving. Een organisatie creëren waar continu persoonlijke ontwikkeling gaande is die niet afhankelijk is van een werkgever. In termen van Gemeentebewegers: de verandering/ontwikkeling die we willen en niet omdat we moeten.

Martijn benadrukt nog maar eens dat het zo belangrijk is dat je zelf weet wat je wilt en belangrijk vindt, onafhankelijk van je werkgever. Dit dus niet buiten jezelf plaatsen. Een medewerker moet zelf de regie pakken over z’n eigen leven, los van zijn werkgever.

De beweging waar ze nu in zitten is vooral naar buiten treden. Wat gebeurt daar? En daar faciliterend zijn vanuit je eigen professionaliteit. Doel is dat de medewerkers zich meer als echte vakman/vrouw gaan zien en (zelf)vertrouwen ontwikkelen. Martijn benadrukt: je werkt niet voor een bestuurder maar voor de samenleving. Dat is de rol van de gemeente. Dit wordt nogal eens vergeten… :-). De volgende stap is wat Martijn betreft de vraag hoe ze buiten weer leidend voor binnen kunnen laten worden? Hij noemt het voorbeeld van gebiedscoördinatoren die buiten van alles aantreffen maar het binnen niet ‘kwijt’ kunnen. Omdat we er binnen geen tijd voor hebben of voor kunnen maken. Die klagen natuurlijk dat ze ‘binnen’ niet gehoord worden. Omdat ze er daar nog niet klaar voor zijn.

Ook voor Martijn blijft het de uitdaging om om te gaan met ongemak. Maar het is van belang om elke keer weer daar te gaan waar het moeilijk is, waar het spannend is, ‘de plek der moeite’. Juist om doorbraken te kunnen bewerkstelligen. En gelukkig lukt dit tot op heden behoorlijk.

Doe je mee?

Ben jij leidinggevende en zoekende naar hoe de verandering van binnenuit op te pakken is? Ga tijdens de Gemeentebewegers dialoogsessie op 18 februari 2022 van 10.00 tot 11.30 in gesprek met Martijn van Kooij en andere gelijkgestemden. Interesse? Meld je aan en we ontmoeten je graag!