Van burgerparticipatie naar oorlog
Auteur: Evert Jan van Hasselt
Toen ik eind 2016 in Zeist ging wonen ben ik gaan kijken hoe ik als betrokken inwoner aan de lokale samenleving kon bijdragen. En zo kwam ik begin 2017 bij een bijeenkomst over het verduurzamen van Zeist. Deze bijeenkomst kwam voort uit een prachtig staaltje burgerparticipatie van Gemeente Zeist in 2016. De Brede Milieuvisie – een ambitieuze visie op het verduurzamen van Zeist – was tot stand gekomen met betrokkenheid van zo’n 50 inwoners! Deze inwoners waren opnieuw uitgenodigd voor de bewuste bijeenkomst ion 2017 om samen te onderzoeken hoe zij ook konden worden betrokken bij het realiseren van die breed gedragen visie.
Die bijeenkomst beloofde dus een constructieve bijeenkomst te worden, met zoveel betrokken inwoners. Niets van dat alles! De bijeenkomst kenmerkte zich vanaf het begin door een enorme weerstand. Wat bleek: de verantwoordelijk wethouder had als speerpunt het realiseren van een houtenergiecentrale, omdat dat een CO2-neutrale manier van energieopwekking zou zijn. Bij de betrokken inwoners was echter een enorme weerstand tegen dit plan en zij hadden de indruk dat zij door mee te doen in dit burgerparticipatie traject stiekem ook zouden bijdragen aan die houtenergiecentrale.
In de periode na deze bijeenkomst is gelukkig wel een constructief traject ontstaan en is een voor Nederland unieke samenwerking tussen gemeente en inwoners tot stand gekomen: Samen Duurzaam Zeist. In deze beweging werken de gemeente en de samenleving op basis van gelijkwaardigheid samen aan het verder verduurzamen van Zeist. De deelbakfiets en deelauto’s, een tuinplantenasiel, huizen van het gas af, een meetnetwerk voor luchtkwaliteit (waar het RIVM nauw mee is gaan samenwerken!), allemaal voorbeelden van ontwikkelingen die vanuit deze beweging zijn ingezet. Voorbeelden waar inwoners zelf een groot deel van de uitvoering doen, vrijwillig of met een door henzelf ontwikkeld verdienmodel. De gemeente heeft vooral een faciliterende rol. O ja, en die houtenergiecentrale? Die is er nooit gekomen.
Voor mij was dit traject mijn eerste ervaring met samenwerking tussen gemeente en samenleving. Ik heb daar bijzonder veel van geleerd! Mijn belangrijkste les: inwoners willen wel meedénken met de overheid, maar toch vooral meedóén met hun eigen plan. Dus als je met burgerparticipatie verder wil gaan dan het betrekken van inwoners bij het maken van plannen van de gemeente, dan moet je inwoners in de gelegenheid stellen om hun eigen plan te maken. Dán ontstaat het gevoel van eigenaarschap bij inwoners wat essentieel is om te zorgen dat die plannen ook door inwoners worden omarmd en uitgevoerd.
Wel je ook weten hoe je met jouw gemeente tot effectieve samenwerking met inwoners komt? Schrijf je dan in voor het webinar “Het geheim van effectieve burgerparticipatie”.
