In gesprek met Jan van Ginkel

Gemeentebeleving komt graag in gesprek met koplopers en (sociale) vernieuwers. Dit keer ben ik het gesprek aangegaan met Jan van Ginkel, Gemeentesecretaris en algemeen directeur van de gemeente Schiedam. Jan heb ik eerder geïnterviewd voor ons e-book Gemeenten in Beweging, waar hij zijn visie op persoonlijk leiderschap toelichtte. Ook dit keer wordt het snel duidelijk dat Jan een duidelijk visie heeft op de samenleving en bovendien een ambitieuze missie heeft voor zijn stad Schiedam.  Ik praat met hem over de ‘disruptieve samenleving, gedeeld leiderschap en de wakkere stad.

‘Het gaat niet om je overtuigingen, je gedachten, wat je denkt maar welke stappen ga jij ondernemen? Het gaat er om wat je morgen gaat doen…’

Wat is er gaande?
Naar mijn stellige overtuiging is onze samenleving fundamenteel in transitie. Ja.. er is zo iets als een participatie samenleving, ja er is zo iets zoals een informatie samenleving, ja er is zo iets zoals een netwerksamenleving. Is allemaal waar. Dat schuurt, dat knelt en is veelzijdig en meervoudig. Het paradigma wat ik daaraan verbind is, wat ik noem, het “radicaal chaotische”.

Wat bedoel je met ‘radicaal chaotisch?’
Radicaal uit het latijn betekent tot in de wortel, vergaand fundamenteel. Chaotisch daar bedoel ik niet mee algehele chaos, maar bedoel ik mee dat het niet meer kenbaar is. Teveel variatie, te veel spanning… Dus radicaal chaotisch, dat is volgens mij het paradigma waar we heen bewegen.

Hoe kunnen we daar mee omgaan?
Mijn boodschap is dat je daar niet zenuwachtig van moet worden. Daar waar ik m’n best moet doen om al die disruptieve dingen die op ons afkomen, om dat weer een plek geven, om maar te blijven leren, te ontwikkelen om alle veranderingen eigen te maken, zie ik dat het voor de jongere generatie in hun DNA zit. Het is een misvatting dat we ons op die nieuwe participatie en netwerksamenleving moeten voorbereiden. Die samenleving is er al. De jongere generatie leeft daar al in. Dus daar waar het voor mij nog schuurt, zegt niets over dat radicaal chaotische, maar meer over mij. Dus daar hoef je niet zenuwachtig van te worden. Daar kun je gewoon mee omgaan. Daar kun je je gewoon in trainen.
Een belangrijke vraag is dan: Hoe kun je hier mee omgaan? Als alles inderdaad radicaal chaotisch is, blijft er dan nog handelingsperspectief over? Wat moet je nou doen in een fundamenteel onkenbare wereld?

Wat zijn deze mogelijke handelingsperspectieven?
1.     Dat is heel nadrukkelijk sturen op waarden. Dat is wat anders dan het sturen op resultaten. Want niemand weet wat over twee jaar het gewenste resultaat moet zijn omdat die context continu veranderd. Sturen op proces in een netwerk met zo veel  partijen is ook ingewikkeld. Dus wat mij betreft is een belangrijk ankerpunt in die chaotische wereld, is het sturen op waarden. Wat die waarde zijn, is afhankelijk van wat jij mee neemt, hoe jij bent. Dat heeft een persoonlijke kleuring. Voor mij is deze kleuring op dit moment: sturen op verbinding, veiligheid en vertrouwen. Dat is mijn invulling van het sturen op waarden. Dat is de rode draad, daardoor kan ik heel transparant zijn en navolgbaar.
2.     Groei in bewustzijn, leren op het niveau van bewustzijn. In een disruptieve context is het enige wat overblijft het experiment. Op het experiment kun je reflecteren en van leren. Het gaat niet alleen om persoonlijk leren maar leren in de context. Maar nog beter met de context. Als ik het heb over de wakkere stad dan is dat een zelflerende stad. Niet dat een organisatie leert, maar je leert samen met de stad. Wij leren samen. Het hoogste niveau van leren is zelfleren. Dit is zo’n hoog niveau van bewustzijn. Je bent in staat je eigen leerproces vorm te geven. Dat is zelflerend: leiding geven aan je eigen leerproces.
3.     Stel altijd de opgave centraal. Dus niet meer het systeem of de opdracht of het wensbeeld,  maar gewoon de feitelijke opgave zoals die er is. De opgave zoals  de samenleving die zelf definieert. De rol van de overheid is, om aan te haken aan die opgave en te kijken wat nodig is. Dat zal in veel gevallen zijn, heel stil blijven zitten, soms een beetje faciliteren, soms misschien een beetje de regie overnemen en soms je laten regisseren. Altijd in een participatieve context, altijd in een netwerk context. Dan kom ik op gedeeld leiderschap. Daar deel je waarden, daar deel je leren,  regie voeren. Want je bent altijd onderdeel van een groter geheel. Ik kan me niet voorstellen dat we straks in deze organisatie een project team zijn waarbij niet de helft van de groep, bijvoorbeeld inwoners, deel uitmaken van het team. Het is te gek voor woorden dat wij in de toren projecten doen voor de samenleving. Kan niet waar zijn. De opgaven vinden plaats in de samenleving en wij sluiten daar met 1 man of 10 man bij aan ….

Hoe vertaal je dat naar je eigen leiderschap in de dagelijkse praktijk?

Mijn kernwoorden zijn:
1.     Ken je verlangen en deel dat met anderen. Dit hoeft niet te betekenen dat die ander hetzelfde verlangen heeft, maar deel het.
2.     In het hier en nu altijd doen wat nodig is en goed is. Vanuit je perspectief op de samenleving, of beter nog vanuit het perspectief van de samenleving. Maar dit perspectief wel delen, op een experimenterende en lerende manier.
3.     Omarm de meervoudigheid, de variëteit, spanning, beweging, het radicaal chaotische. Laten we maar omarmen wat er is..

Uitnodiging
Kom in gesprek met Jan van Ginkel en leer meer over de mogelijke handelingsperspectieven en hoe je deze kunt vertalen naar de dagelijkse praktijk. Centrale vragen:
Hoe kun je omgaan met die radicaal chaotische samenleving?
Hoe ga jij ‘leren in de context’ vormgeven?
Wat zijn jouw waarden en hoe verbind je anderen hieraan?

Hele relevante, maar hele complexe vragen. Juist deze vragen, waar in de dagelijkse praktijk zo weinig tijd voor is, komen aan bod. Want zoals Jan zegt: ‘de beste interventie is de juiste vraag stellen’.

Wanneer?
3 november 2015 van 16.00-19.30 uur.

Waar?
Op het gemeentehuis in Schiedam (Stadserf 1, 3112 DZ Schiedam)